Evangelie

Manasse en Efraïm (deel 1)

Jozef, die door zijn broers als slaaf verkocht en in Egypte onderkoning was geworden, heeft in Egypte twee kinderen gekregen: Manasse en Efraïm, zie Gen. 31:51/52. Toen deze jongens geboren waren gaf Jozef hen namen die uitdrukten hoe hij had ervaren dat God met hem was geweest in alle moeilijke situaties en hoe dankbaar hij was voor de voorspoed die hij in Egypte genoot. Manasse betekent nl.: ’doen vergeten’ en Efraïm ’Ik zal dubbel vruchtbaar zijn’. Beide namen bevatten een aantal lessen voor ons.

Manasse was de oudste zoon. (Zijn naam betekent: “doen vergeten”). “God heeft mij al mijn moeite “doen vergeten” en ook het gehele huis mijns vaders”, Gen. 41:51. Er was nogal wat gebeurd in het leven van Jozef. Zijn broers waren, toen hij nog thuis woonde, jaloers op hem, haatten hem zelfs. Het gevolg was dat ze hem wilden doden en Jozef als slaaf  verkochten aan Midianitische kooplieden. Uiteindelijk belandde hij in Egypte waar hij werd gekocht door Potifar. Hij was een gebruiksvoorwerp geworden waar men mee handelde als men geld kon verdienen. Hij was bovendien gescheiden van zijn vader, waar hij veel van hield. In Egypte genoot hij in eerste instantie voorspoed, maar toen belandde hij onschuldig in de gevangenis door toedoen van de vrouw van Potifar. Jozef heeft tragische omstandigheden beleefd in zijn leven, het betrof zaken die hem tot in het diepst van zijn ziel geraakt  moeten hebben.

Daarom had hij reden om verbitterd en vol wrok te zijn jegens zijn broers, Potifars vrouw en de schenker die hem vergat. Hij onderging zeer veel pijn en moeite terwijl hij onschuldig was! Dan is het opmerkelijk dat Jozef zegt, dat God hem al zijn moeite heeft “doen vergeten”. In Gen. 45:5 staat het nog sterker verwoord: “want om u in het leven te behouden heeft God mij voor u uitgezonden”. Jozef had in alle pijn en moeite ervaren dat God met hem was én dat God een plan had met zijn leven, waarvoor Hij de omstandigheden gebruikte. Jozef keek niet om in wrok naar wat hem was overkomen en hij was ook niet verbitterd toen hij in moeilijkheden terecht kwam, maar hij zag de hand van God in zijn leven. Nieuwtestamentisch zouden we zeggen: “Wij weten nu, dat God alle dingen doet medewerken ten goede voor hen, die God liefhebben, die volgens zijn voornemen geroepenen zijn”, Rom. 8:28.

Iedereen krijgt in het leven te maken met verdriet, lijden en pijn. Dit kan heel diep gaan zoals in het leven van Jozef. Als we in moeilijkheden terecht komen is het belangrijk hoe we er mee omgaan. We kunnen medelijden met onszelf  hebben, onszelf als slachtoffer zien van de gebeurtenissen, de schuld aan anderen geven of negatief of wrokkig worden door alles wat er heeft plaatsgevonden. We kunnen ook, zoals Jozef, ondanks alles blijven vertrouwen op God en geloven dat Hij een plan met ons leven heeft. God is liefde en gebruikt moeilijkheden om Zijn plan in ons leven tot uitvoer te brengen. Jozef bleef in alle omstandigheden van welke aard dan ook vertrouwen op Zijn God en bleef positief zowel als slaaf bij Potifar en later toen hij onschuldig in de gevangenis terecht kwam.

De vraag is hoe wij met onze moeilijkheden omgaan. Gaan we de moeilijkheden tegemoet in het vaste vertrouwen dat God met ons is, ook in zorgen en verdriet of worden we verbitterd en raakt ons hart vol wrok. “Van wrok word je een wrak”  heeft iemand eens gezegd en ik denk dat dit zo is. Wrok maakt een mens van binnen stuk en moet daarom zo snel mogelijk worden opgeruimd. Wrok vreet aan ons, maakt ons nukkig en volkomen onvruchtbaar. Wrokkig en nukkig worden heeft nog nooit iets opgelost. Jozef had menselijker wijs gesproken alle reden om vol wrok te zijn, maar hij koos een andere weg en onderging de moeite mét zijn God. Dit is natuurlijk bij Jozef niet vanzelf gegaan, het zal hem ongetwijfeld veel pijn, tranen, moeite en strijd hebben gekost, maar hij is er uit gekomen dankzij Gods hulp. Zonder strijd geen overwinning en wat zal de overwinning na alle moeilijkheden Jozef goed gesmaakt hebben. We moeten leren écht te geloven en te accepteren, dat God weet wat Hij doet en dat Hij in elke situatie waarin we verkeren te vertrouwen is. Zelfs in het dal van diepe duisternis is Hij nabij! Jozef keek terug op zijn leven en kon zeggen dat alles was gebeurd omdat dit paste in Gods plan. Moeite, verdriet en pijn kunnen, als we er goed mee omgaan, louterend en zuiverend in ons leven werken. Overigens is dat genade van God en geen eigen prestatie! Corrie ten Boom is, nadat ze uit het concentratiekamp waar ze haar zus Betsie heeft verloren, vrijgelaten, voor heel veel mensen tot grote zegen geweest. Zonder dit enorme lijden en de wijze waarop ze daarmee omging was het in haar leven waarschijnlijk heel anders gelopen. Ook dichterbij huis zien we soms in het leven van gelovigen die heel zwaar lijden dat er juist door het lijden zegen openbaar komt. Mensen worden gezegend of komen tot geloof juist doordat ze zien hoe de lijdende broeder of zuster met God  verder gaat in zijn ziekte of nood. Jozef is in dit opzicht (en in vele andere opzichten) een type van de Here Jezus.

De wijze waarop Christus omging met Zijn lijden gaat echter nog veel dieper, Hij kwam voor u en mij naar deze aarde om geheel vrijwillig te lijden en uiteindelijk de kruisdood te sterven. Hij wist welke diepe lijdensweg Hij zou gaan en toch ging Hij deze weg. En dat voor zondaren die Hem de rug hadden toegekeerd en niet naar Hem vroegen. Hij onderging Zijn lijden bereidwillig en vertrouwde in alles op God, terwijl Hij zag op de vreugde die voor Hem lag.

Jozef had alle reden verbitterd te zijn op de vrouw van Potifar, de schenker en niet in de laatste plaats op zijn broers. Jozef was echter bereid zijn broers te vergeven ondanks wat zij hadden gedaan. Dat was een geestelijke houding van Jozef. Hierin is Jozef weer een beeld van onze Heiland, die zelfs aan het kruis om vergeving bad voor de mensen die Hem kruisigden. Wij moeten elkaar vergeven, zoals Christus ons vergeven heeft, Ef. 4:32. Dat kan soms erg moeilijk zijn en in zeer ernstige situaties kan het jaren vergen voor we met Gods hulp zover komen, maar het is de beste weg. Vergeving geeft ruimte en kan zoveel herstellen. Ook als het om  vergeving gaat moeten wij zien op Christus.