Evangelie

Gevoel/emotie is een prachtig instrument, maar geen goede dirigent!

Bovenstaande uitspraak hoorde ik een keer op de EH in Amersfoort. Het is goed om deze uitspraak te onthouden, zeker in onze tijd waarin er heel veel op het gevoel wordt afgegaan. Nu is gevoel inderdaad een prachtig instrument. Het zou niet best zijn als we ons gevoel zouden uitschakelen. Het zou een kille wereld worden, waarbij we als robotten met elkaar zouden omgaan. Gevoel is een schitterend instrument, we kunnen blij, dankbaar, verdrietig, treurig, teleurgesteld, enthousiast, verbaasd etc. zijn, er is een heel breed scala aan emoties.  Wat zou het saai en onleefbaar zijn als we deze emoties niet meer zouden ervaren en tonen ……. Hoe zouden onze relaties er uit zien, onze huwelijken, contacten met onze kinderen, familie, vrienden, collega’s, medescholieren etc. zonder gevoel? Het zou een  wereld worden waarin niet te leven valt. Ieder mens heeft gevoelens, emoties nodig om te kunnen leven en uiting te kunnen geven aan dat wat hem/haar bezig houdt..

Ook in onze christelijke bijeenkomsten speelt gevoel een belangrijke rol. We kunnen in onze diensten geraakt worden door het Woord, een gebed of een lied. Het kan ons verheugen, vertroosten, vermanen of tot nadenken stemmen. Van de Here Jezus lezen we dat Hij weende over Jeruzalem en Hij huilde bij het graf van Lazarus, ook Hij kende emoties. God heeft de mens geschapen inclusief deze emoties, ze hebben een belangrijke functie in het dagelijks leven.

De Woordverkondigingen en Bijbelstudies die ik ken vanuit mijn jeugd waren in veel gevallen totaal anders dan de huidige prediking. Het was vaak met name overdracht van Bijbelkennis. Gevoel speelde hierbij nauwelijks of geen rol. In onze tijd is het regelmatig totaal anders, ook in de Woordverkondiging. Gedeeltelijk is dit een goede zaak, het gaat nl. niet alleen om verstandelijke Bijbelkennis. Kennis is goed, maar  moet ook altijd “zakken” naar ons hart, we moeten het doorleven en er iets mee doen in de praktijk van elke dag. Als het niet zakt naar ons hart worden we dogmatische christenen die zich verschuilen en veilig voelen achter regeltjes, gewoontes en (ongeschreven) wetjes. Daarbij kan ons hart ijskoud blijven of worden, als dit plaatsvindt dan missen we het doel van God, want het Woord moet ons  innerlijk als het ware beroeren om ons vervolgens van  binnenuit te veranderen.  De balans slaat in de tegenwoordige tijd echter nog wel eens door van louter kennis naar louter gevoel en dat is niet goed. Er dient evenwicht te zijn tussen enerzijds kennis en anderzijds gevoel en ons gevoel dient ondergeschikt te zijn aan onze wil.

Tegenwoordig worden beslissingen, zo lezen of horen we in de media, vaak op het gevoel genomen. We horen van voetballers die kiezen voor een bepaalde club, omdat het “goed voelt”.  Zo zijn er tal van  voorbeelden te noemen waarbij beslissingen alleen op het gevoel worden genomen. Zodra we op deze wijze onze keuzes maken is de kans groot dat het verkeerd gaat.

Onze emoties kunnen namelijk variëren van “Himmelhoch jauchzend  tot zum tode betrübt” zoals Goethe ooit schreef. En onze emoties kunnen van het ene moment van het ene uiterste in het andere uiterste schieten. Een groter contrast is haast niet denkbaar. Emoties kunnen zeer snel veranderen. We kunnen ons uitstekend voelen, maar als we dan een slecht bericht ontvangen slaat onze vreugde direct om in zorg of misschien zelfs wanhoop.

Omdat ons gevoel zo kan wisselen is het begrijpelijk dat we, als we bepaalde beslissingen zouden nemen ,als we ons erg goed voelen deze anders uitvallen dan wanneer we dezelfde keuze zouden moeten maken als we in de problemen zouden zitten. Daarom moet ons gevoel nooit alleen bepalend zijn voor onze keuzes. Doorschieten naar louter rationele keuzes is ook niet goed, ons gevoel kan en mag terdege mee wegen in onze keuzes, maar het is verstandig uiteindelijk met onze wil te bepalen wat we gaan doen.

Gevoel/emotie is dus een prachtig instrument, maar geen goede dirigent. We weten uit ervaring dat het niet goed is om tijdens het verwerken van ingrijpende gebeurtenissen belangrijke beslissingen te nemen. We kunnen ons dan te veel laten leiden door onze stemming op dat moment, waardoor we keuzes maken waar we later wel eens spijt van zouden kunnen krijgen.

Elk mens is een drie-eenheid met een lichaam, een ziel en een geest (1 Thess. 5:23). Wat met het lichaam wordt bedoeld is wel duidelijk, met ziel en geest ligt dit wat lastiger omdat dit niet zichtbaar is zoals het lichaam. De ziel herbergt grofweg onze gevoelens/emoties, met onze geest kunnen we contact hebben, mits we wederom geboren zijn, met God. Voor een christen is het dus van extra belang dat hij dagelijks bewust kiest contact te hebben met God en dat hij/zij zich niet laat leiden door gevoel alleen. Als we ons laten leiden door ons gevoel dan hebben we bijvoorbeeld geen zin in of tijd voor het lezen van de Bijbel. We liggen nog zo lekker warm in bed of we hebben andere dingen om handen die ons hiervan weerhouden. Zonder bewuste keuze glipt de tijd om de Bijbel te openen ons als het ware door de vingers. We moeten dan echt er voor kiezen om dat warme bed uit te stappen en Gods Woord te overdenken en we moeten er bewust voor kiezen, met onze wil, Hem te zoeken, te danken, te aanbidden, onze zonden te belijden etc. Laten we ons leiden door ons gevoel dan komt hier vaak niets van terecht en dan missen we de intimiteit, de vertrouwelijke omgang  met Hem. Het gevolg van het niet hebben van contact met God  is dat Hij ons niet kan corrigeren, troosten, bemoedigen, vermanen of leiden door Zijn Woord. We krijgen geen duidelijkheid over te maken keuzes etc. Kortom we missen alles en zijn alleen met onszelf bezig.

In kerkdiensten vinden we het belangrijk om samen te zingen en dat kan ook geweldig fijn zijn. Als de woorden van een lied je aanspreken kan dit je tot danken of aanbidding  brengen. Ook de melodie kan je raken of de combinatie van de melodie en de tekst. Het is heerlijk om met elkaar God te loven en te prijzen om Wie hij is en voor wat Hij voor ons gedaan heeft.  Onze valkuil is dat we door de melodie kunnen worden meegesleept, dat is ook niet erg zolang we maar  alert blijven op de tekst van de liederen. Doen we dit niet dan zou het kunnen zijn dat we on-Bijbelse teksten zingen op een prachtige melodie, dat kan toch niet de bedoeling zijn.

Gevoel een prachtig instrument, maar geen goede dirigent, dat u en ik voluit zullen genieten van alles wat er te genieten valt, maar dat onze wil altijd bepalend mag zijn voor de keuzes die we daarbij maken!